Maarif Vekili Esat Sagay’ın Hatıraları...
Mustafa Kemal Atatürk’ün “Hocam” diye hitap ettiği Esat Sagay, Cumhuriyet’in ilk yıllarının en önemli Milli Eğitim Bakanlarındandır. Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminde asker, siyasetçi ve eğitimci olarak önemli hizmetlerde bulunmuştu. Cumhuriyet’in kuruluş döneminde de siyasetçi ve eğitimci kişiliğini sürdürmüş ve dönemin Milli Eğitim Bakanı olarak Cumhuriyet’in eğitim politikasına damgasını vurmuştur.
Bu kitapta Esat Sagay’ın, dönemine ait anıları kendi kaleminden çıktığı şekliyle ilk kez yayımlanıyor.
Bir akşam yemeğinde (Dolmabahçe’de) eleman ve bütçe vaziyetindeki müşküllerimi ve bütçenin eleman temin ve inkişafına olan malum tesirlerini arz ettim. ‘‘Müsterih ol hocam’’ buyurdular ve ancak yerime birini seçmekliğimi emrettiler. Ben iki sene çalıştığımı, Maarif Vekili çok çalışmak lazım gelen pek mütenevvi kültür işlerini ihtiva ettiğini, yeni bir hamle ile çalışabilecek bir çok genç arkadaşlarımız bulunduğunu, bunlardan hangilerine emredilirse bütün varlığı ile çalışacaklarında şüphe olmadığını arzım üzerine: ‘‘Hayır, sen seçeceksin, ben senin kumandanınım hocam, emrediyorum” demeleri üzerine, eski vakaları hatırlayarak “Tensip buyrulursa Doktor Bey yapar” diyerek Reşit Galip Bey’i işaret ettim. Bunun üzerine Gazi Hazretleri Reşit Galip Bey’e hitaben: “Bak bu ne âlicenap adamdır, biz böyle hocalardan ahlak dersi aldık. İktiza etseydi, seni şimdi burada ikinci defa tekdir ederdim. Esat Bey şimdiye kadar gelen Maarif vekilleri içinde birinci olmuştur...”